Gdański Zarząd Dróg i Zieleni

Wymiary

Wysokość figury wraz z podstawą: 3,65 m

Wysokość całkowita (figura + cokół): 6,50 m

Szerokość/długość (max)

Figura: 1,50 m x 3,00 m

Korpus cokołu: 2,40 m x 3,40 m

Baza cokołu: 3,00 m x 4,00 m

Usytuowanie

Aktualne: Gdańsk – Stare Miasto, centralna część Targu Drzewnego na osi wschód – zachód

Współrzędne: 54.21’7”E   18.38’54”E

Historyczne: Lwów, oś centralna Wałów Hetmańskich między ulicami Legionów i Hetmańską

Data odsłonięcia

We Lwowie: 20.11.1898 r. (odsłonięcie w pracowni 1897 r.)

W Gdańsku: 26.06.1965 r.

Autor projektu/wykonawca

Projekt rzeźbiarski: Tadeusz Barącz, Lwów

Wykonanie odlewu: firma Artur Krupp, Wiedeń

Prace kamieniarskie: pracownia rzeźbiarska Juliana Markowskiego, Lwów

Właściciel/opiekun

Administrator: Gdański Zarząd Dróg i Zieleni

Opis

Historyczny pomnik poświęcony pamięci króla polskiego Jana III Sobieskiego, zamontowany w 1898 r. we Lwowie, a w 1965 r. w Gdańsku. Pomnik ma formę neobarokową i jest zrealizowany w duchu sztuki historyzującej.

W monumencie zobrazowana jest postać króla na koniu, na cokole kamiennym z dekoracją rzeźbiarską i tablicami inskrypcyjnymi. Całość pomnika znajduje się na kamiennej jednostopniowej podstawie stojącej na czterostopniowym kamiennym podium.

Figura jest cienkościennym odlewem z brązu. Cokół to konstrukcja murowana z piaskowca w kolorze ciepło-szarym, na wewnętrznym trzonie betonowym.

Postać Jana III Sobieskiego została przedstawiona w polskim stroju szlacheckim. Król ma na sobie żupan i kontusz z odrzuconymi rękawami, hajdawery i miękkie buty z pofałdowanymi cholewami. Na głowie ma czapkę z futrzanym otokiem i z piórem przypiętym broszą do czapki. W lewej ręce król trzyma cugle, a w prawej unosi buławę. Koń, którego dosiada, spina się do skoku nad fragmentami szańców, połamanym kołem, buńczukiem i lufą armatnią.

Na podstawie posągu od strony północnej znajduje się napis Tadeusz Barącz Sc. 1897 r. Wysoki, kamienny cokół został zbudowany na planie prostokąta z półkolistymi zamknięciami na krótszych bokach. Cokół zamyka w górnej części gzyms wieńczący z rozbudowanym profilem, a także fryz z płaskorzeźbioną dekoracją przedstawiającą kartusze na przemian z koronami opartymi na panopliach (motywach dekoracyjnych złożonych z broni białej i uzbrojenia ochronnego). Na środkowej części korpusu znajdują się tablice inskrypcyjnej. Na stronie południowej na tablicy umieszczono napis: KRÓLOWI JANOWI III, MIASTO LWÓW, MDCCCXCVIII. Od strony północnej znajduje się tablica z nazwami 20 pól bitew, w których wojskami polskimi dowodził Jan III Sobieski. Są to:

PODHAJCE 1667	KRASNOBRÓD 1672	CHOCIM 1673	WOJNIKÓW 1676	JAZŁOWIEC 1684
BRACŁAW 1671	NIEMIRÓW 1672	BAR 1674	ŻURAWNO 1676	ŻWANIEC 1684
MOHYLÓW 1671	KOMARNO 1672	LWÓW 1675	WIEDEŃ 1683	JASSY 1686
KALNIK 1671	KAŁUSZ 1672	TREMBOWLA 1675	PARKANY 1683	SUCZAWA 1691

Na krótszych bokach korpusu znajdują się herby: od zachodu pięciopolowa królewska tarcza herbowa z koroną, a od wschodu herb Sobieskich Janina. Korpus cokołu w dolnej części zakończony jest gzymsem.

Pomnik króla Jana III Sobieskiego został ufundowany przez miasto Lwów. Postać króla była symbolem sprawnie rządzonego i odnoszącego sukcesy niepodległego państwa polskiego. Dodatkowo powodem do budowy we Lwowie pomnika akurat tego polskiego władcy był fakt, że Sobieski pochodził z okolic Lwowa. Urodził się w Olesku i w tamtych stronach znajdowały się również jego majątki. 

Po zakończeniu II wojny światowej Lwów znalazł się w granicach ZSRR, które w 1950 roku przekazały pomnik władzom polskim. Monument został przeniesiony ze Lwowa i początkowo trafił do Wilanowa, gdzie stał przez 16 lat. Następnie został przewieziony do Gdańska i został ustawiony na Targu Drzewnym w miejscu niemieckiego pomnika, upamiętniającego żołnierzy poległych w wojnach poprzedzających zjednoczenie Niemiec. Odsłonięcie pomnika w Gdańsku nastąpiło 26 czerwca 1965 roku.

Oryginalna tablica z tekstem „Królowi Janowi III miasto Lwów” była ukrywana i została zamontowana dopiero w 1989 roku. Nie zamontowano natomiast oryginalnych brązowych tablic kartusza, które prawdopodobnie znajdują się zabetonowane w skrzyniach wewnątrz cokołu. Obecne tablice zostały wykonane w latach dziewięćdziesiątych z piaskowca przez rzeźbiarza Czesława Gajdę.