Instalacje przestrzenne "Bramy"
Dwie instalacje przestrzenne pn. „Bramy” powstały w ramach upamiętnienia dwudziestej rocznicy podpisania porozumień sierpniowych jako część plenerowej wystawy „Droga do wolności”. To antypomnik, który wyraźnie odchodzi od narodowo-patriotycznej symboliki oraz tradycji upamiętniania wydarzeń historycznych.
Wymiary
Wysokość ok. 5 metrów
Usytuowanie
Bramy znajdują się na trasie Droga do Wolności przy budynku Europejskiego Centrum Solidarności, za historyczną Bramą Nr 2 Stoczni Gdańskiej
Data powstania
2000 rok
Autor projektu
Grzegorz Klaman
Administrator
Gdański Zarząd Dróg i Zieleni (od dnia 22 stycznia 2020 r.)
Opis
Instalacja przestrzenna „Bramy” składa się z dwóch przestrzennych konstrukcji stalowych - bram o przeciętnej wysokości 5 m.
Pierwsza brama kształtem przypomina wyłaniający się z ziemi statek i symbolizuje początek komunistycznej epoki. Z zewnątrz monumentalna i efektowna, z pionowym otworem przez który można dostać się do wnętrza. Wewnątrz bramy panuje ciasnota, klaustrofobiczność i zachwianie równowagi. Taki też był komunistyczny porządek, z pozoru sprawiedliwy i postępowy, w rzeczywistości pełen wewnętrznych sprzeczności.
Druga Brama nawiązuje do Pomnika III Międzynarodówki, który miał powstać w Leningradzie i być manifestem komunistycznej ideologii. Koncepcję pomnika zaproponował Władimir Jewgrafowicz Tatlin – rosyjski malarz i czołowy przedstawiciel tzw. konstruktywizmu. Wysoka na ponad 400 metrów budowla miała też być radziecką odpowiedzią na Wieżę Eiffla, traktowaną w ZSRR jako symbol zgniłego kapitalizmu. Ze względu na koszty i techniczne ograniczenia śmiałego projektu nie zrealizowano.
Model wystawiony na dziedzińcu londyńskiej Royal Academy of Arts inspirował artystów z całego świata, stał się też najbardziej znanym symbolem konstruktywistycznej architektury. W pracy prof. Klamana ścięta spirala nawiązuje do zamknięcia rozważań nad społeczną i klasową ideologią.
W powstanie bram zaangażowano też pracowników Biura Projektowego Stoczni Gdańskiej, wykonaniem zajęła się gdańska firma Mostostal.
Grzegorz Klaman (ur. 7.01.1959 w Nowym Targu), rzeźbiarz, pedagog. W 1980 roku ukończył Liceum Plastyczne im. A. Kenara w Zakopanem i studiował rzeźbę Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku, dyplom uzyskał w roku 1985 w pracowni Franciszka Duszeńki. Po zakończeniu studiów był związany z uczelnią jako jej pracownik naukowy - asystent, adiunkt i profesor. W 1984 roku stworzył tzw. galerię rotacyjną, niezinstytucjonalizowaną i niezwiązaną ze stałym lokum, pojawiającą się wraz z artystą w różnych miejscach Gdańska, alternatywną wobec tradycji wystawienniczej; w 1985 przekształcił ją w galerię "Wyspa". W roku 1994 założył Fundację Wyspa Progress, której staraniem powstało w 1998 Centrum Sztuki Współczesnej "Łaźnia". W 2002 z inicjatywy fundacji "Wyspa" powstała Modelarnia na terenach postoczniowych, kolejnego miejsca „porzuconego”, oddanego do dyspozycji artystów w celu reanimacji i redefinicji. Debiut artystyczny związany był z ruchem młodej sztuki, tzw. ekspresji lat 80. XX wieku. Tworzył wówczas ekspresywne rzeźby figuralne, pozornie niedbale opracowane, łączące różne tworzywa i zdegradowane materie. Po działaniach w przestrzeni miasta, zaliczanych do landartu (sztuki ziemi), kolejny głos w kwestiach władzy, pamięci, manipulacji itp. stanowiły monumentalne instalacje quasi-architektoniczne z drewna i blachy, często połączone z symbolicznymi elementami, takimi jak książki, mięso, włosy, dźwięk. Problemy ciała i cielesności, interwencji w naturę i prywatność (ze strony władzy, religii, techniki itp.) poruszają prace z użyciem preparatów i fotografii ludzkich organów. Zbiorowa i indywidualna pamięć, komplikacje polityczne, kulturalne, społeczne, religijne są przedmiotem m.in. takich obiektów i działań, jak instalacja na wystawie Drogi do wolności w Gdańsku (2000); Flaga dla III RP i Pol-end (2001), Subiektywna Linia Autobusowa po terenie Stoczni (w ramach projektu City Transformers 2002, kolejne edycje 2009, 2010); Bojaźń i drżenie (Florida Atlantic University 2007), Warsztat Lecha Wałęsy (2010).
