Widok XIX
Widok XIX mieści się na tzw. piramidzie widokowej na końcu ul. Do Studzienki w Dolinie Królewskiej we Wrzeszczu.
Widok XIX jest najbardziej niezwykłym oraz unikalnym Widokiem w dotychczasowej historii projektu „Spojrzenie na Gdańsk”. To bez wątpienia najstarsze miejsce widokowe w Gdańsku, ale także jedno z najstarszych tego typu specjalnie pomyślanych miejsc w Polsce i Europie.
Historia Widoku sięga drugiej połowy XVII wieku, kiedy znamienity gdańszczanin Zachariasz Zappio, z okazji narodzin córki, zakupił kilkunastohektarową działkę we Wrzeszczu, na której wzniósł dwór i urządził okazały ozdobny ogród. Ogromnym atutem letniej rezydencji gdańskiego patrycjusza było jej piękne usytuowanie w rozległej dolinie, skąd roztaczał się jednocześnie widok ku morzu. Nic zatem dziwnego, że w 1677 roku posiadłość Zachariasza Zappio odwiedził sam król Jan III Sobieski z małżonką, królową Marysieńką. Król, zachwycony gościnnością patrycjusza oraz urokliwą doliną i rozpościerającym się z niej widokiem, nadał jej specjalnym przywilejem istniejącą po dziś dzień nazwę Królewskiej Doliny – Regia Vallis.
By móc jeszcze lepiej podziwiać widok z doliny w kierunku morza Zachariasz Zappio polecił na terenie swojej posiadłości zbudować specjalne wzgórze. Otrzymało ono formę usypanej z ziemi piramidy ze ściętym stożkiem. Na szczycie piramidy urządzono gustowne gabinety ogrodowe, ale niewątpliwie największą atrakcję stanowił sam widok na Dolinę Królewską oraz Zatokę Gdańską. Z czasem panorama rozpościerająca się z tego miejsca uległa jednak zatraceniu. Było to konsekwencją stopniowej zabudowę Królewskiej Doliny, resztę dopełniły wyrosłe w międzyczasie drzewa, zasłaniając ostatecznie piękny ongiś widok.
O niezaprzeczalnym uroku widoku ze wzgórza posiadłości Zachariasza Zappio świadczy rycina Augusta Lobegotta Randta, która przedstawia widok z Góry Jana z lat 20. XIX wieku. To widok bardzo podobny do tego, jaki można było podziwiać ze szczytu piramidy. Na rycinie widać m.in. dawny majątek Hermannshof i wieś Wrzeszcz z dworem Uphagena. Na dalszym planie widoczne są Nowe Szkoty, a na horyzoncie widać Zatokę Gdańską ze statkami na redzie i po prawej stronie Twierdzę Wisłoujście.
